شمال نیوز / حشمت اله سمیعی : شهر مانند موجودی زنده است که همراه ما نفس می کشد، رشد می کند ، بیمار می‌شود و بهبود می‌یابد.

اعتقاد نگارنده بر این است که یکی از مهمترین حوزه‌های مدیریتی، مدیریت شهری است چرا که در سایه آن، فضا برای سایر فعالیت‌ها آماده می‌شود.
     

مدیریت شهری ، مثلثی متشکل از شهروندان، پارلمان    شهری(شورای شهر)  و مدیریت اجرایی  (شهرداری)  می باشد که  تعامل و هماهنگی این سه رکن می تواند ، توسعه پایدار‌ِ شهری را بر اساس آمایش سرزمینیِ محله محور, به دنبال داشته باشد .

به بیان دیگر , این روند سبب می شود که شهرداری و شورای شهر بتوانند بنا به ذائقه شهروندان و در قالب مدیریت بومی و متناسب با شرایط منطقه‌ای مدیریت شهری  شایسته را در دستور کار خود قرار دهند.

بنا بر این ایده, طرح ها و پروژه هایی که خروجی آنها  توسعه در ابعاد اقتصادي، فرهنگي، آموزشي، ارتباطي، اجتماعي، حقوقي، قضايي سياسي، امنيتي را به دنبال دارد, در كشور  تأثيرات مهمي را در فرهنگ جامعه و شيوه زندگي افراد به دنبال دارد  و بي توجهي به آثار و پيامدهاي اين گونه طرح ها نتايج زيانبار و غيرقابل جبراني در زمينه هاي فرهنگي و اجتماعي به همراه می آورد.
یکی از مهم ‌ترین بخش‌ های مدیریت فرهنگی ,پیوست فرهنگی  و اجتماعی است بر اساس این نظریه تمام طرح‌های عمرانی و اقتصادی باید پیوست فرهنگی و اجتماعی دتشته باشند . یعنی به عنوان مثال اگر قرار است در جائی سد , پل , کارخانه یا مجتمع اقتصادی یا صنعتی ساخته شود باید آثار فرهنگی مترتب بر آن تصمیم لحاظ شود و تبعات آن بررسی شود تا در صورت وجود تبعات و بازتاب های فرهنگی و اجتماعی مطلوب بر منطقه این اتفاق بیفتد.

بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيت الله العظمي خامنه اي (مدظله العالي) در ديدار با اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي در آذرماه سال 1386 ضرورت تهيه پيوست فرهنگي براي طرح هاي گوناگون كشور را مورد تأكيد قرار دادند و فرمودند «در طرح هاي گوناگون كه در كشور تنظيم مي شود، طرح هاي پولي و مالي و عمراني، حتما يك پيوست فرهنگي وجود داشته باشد» .

پيوست فرهنگي فرصتي ارزشمند به منظور جاري ساختن سياست هاي كلان فرهنگي، ابزاري براي ايجاد مصونيت و پيشگيري از پيامدهاي منفي در عرصه فرهنگ و همچنين اقدامي در راستاي ايجاد تحول و پيش برندگي در فرايندها و روش هاي مديريت فرهنگي كشور مبتني بر ارزش هاي فرهنگ اسلامي و در نهايت، عامل موثر در جهت ارتقاي بهره وري محسوب مي شود.

پیوست فرهنگی و اجتماعی در پروژه های عمرانی مقوله ای است که در سالیان اخیر در کشور ما توجه زیادی به آن شده و مجموعه های مختلف اجرایی و خدماتی به آن روی آورده اند. در ادبیات جهانی این مورد با عنوان تاثیرات اجتماعی یا تاثیرات فرهنگی و اجتماعی پروژه ها مورد بحث قرار میگیرد به این معنی که در اثر اجرای یک پروژه یا یک طرح بزرگ چه پیامدهای فرهنگی و اجتماعی در محیط پیرامونی و اقشار اجتماعی و ادراک های فرهنگی به وجود می آید. به عنوان مثال وقتی یک خط راه آهن یا قطار شهری از میان یک محله یا منطقه عبور میکند و عملا آن منطقه و محله را به دو قسمت تقسیم میکند با وجودی که این کار یک کار عمرانی و در حوزه حمل و نقل است ولی پیامدهای عمیق اجتماعی و فرهنگی در آن منطقه و محله، تعاملات خانواده های آن مناطق دارد و این پیامدها چه بسا منجر به اثرات بزرگتر در سطح شهر شود.

به همین ترتیب مشخص است که اجرای طرح های بزرگ و تاثیر گذار علاوه بر پیامدهای مستقیم اجرایی آن منجر به پیامدها و اثرات فرهنگی و اجتماعی در ابعاد و لایه های مختلف میشود و لذا در نظر گرفت این پیامدها و اثرات نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است. چه بسا اگر طرح و پروژه ای در حوزه تسهیل حمل و نقل و ترافیک در سطح شهر انجام شود بر اثر بی توجهی به اثرات فرهنگی و اجتماعی آن چنان اثرات مخربی در حوزه فرهنگی و اجتماعی به وجود آورد که عملا معایب آن طرح را از مزایای آن بیشتر میکند

 شهرداران استان مازندران !

ارائه الگوي پيوست فرهنگي پروژه هاي عمراني در شهرهای مختلف  استان های شمالی  ، پيامدهاي متفاوتي بر زندگي مردم دارند که اين پيامدها بايد بررسي و مشخص شوند. مطالعات

تأثيرات فرهنگي پروژه ها،  باید به منظور تحليل پيامدهاي يک طرح توسعه اي جهت تعديل و تخفيف پيامدهاي منفي و افزايش پيامدهاي مثبت صورت  پذيرد و در عين حال چارچوبي براي مديريت تغييرات فرهنگي و ابزاري براي تصميم سازي درباره اين عوامل باشد.

 لذا هدف اصلي مقاله حاضر شناسايي شاخص ها، ابعاد و مؤلفه ها، براي ارائه الگوي پيوست فرهنگي پروژه هاي عمراني شهرهای استان مازندران  مي باشد.

 بر اساس يافته ها، ابعاد پيوست فرهنگي پروژه هاي عمراني شهرهای شمال کشور، ذيل هشت موضوع اصلي دسته بندي شدند:

۱/ روابط اجتماعي (تنوع قومي و گروهي، و تعاملات اجتماعي)
۲/ خلاقيت (زيرساخت هاي شهري نوآورانه)
۳/آينده نگري (شهر آينده، و شهر هوشمند)
۴/هويت (هويت ايراني، هويت اسلامي، هويت انقلابي )
۵/مزيت  «گردشگري»)
۶/امنيت (امنيت فيزيکي، و امنيت ذهني)
۷/عدالت، جذابيت (عناصر طبيعي و عناصر غير طبيعي)
۸/ نمادها و نشانه ها (الهام پذيري از فرهنگ )
 

البته نباید به این مفهوم‌بی توجه بود و آن اینکه مفهوم  فرهنگ، مجموعه‌ی شیوه‌ی زندگی اعضای یک جامعه ،‌عادات و رسوم، کالاهای مادی تولیدی و مصرفی و شیوه‌ فکری و ارزش‌ گذاری افراد یک جامعه را در بر می‌گیرد و نکته مهم تر اینکه پیوست فرهنگی نسخه ای واحد برای مناطق و پروژه های مختلف نیست و همانگونه که هر ساختمان نقشه خاص خود را دارد هر پروژه عمرانی  نیز باید نقشه ای فرهنگی منحصر به فردی را  به منظور پیاده سازی به نام پیوست فرهنگی دارا باشد.‌

  امروز با تاکید بیشتر بر لزوم پیوست فرهنگی جای امیدواری است که دیگر شاهد وارادات فرهنگ در غالب اقتصاد و توسعه عمرانی نباشیم

و در پایان قسمت اول  از مقاله  پیوست فرهنگی به کلیات و مبانی نظری آن اشاره شد به ذکر نکته ای بسنده می کنم و در شماره آینده مقاله به نام بردن مصادیق و مثالهای مختلف از ایران و سایر کشور های در حوزه رعایت پیوست فرهنگی و اجتماعی در پروژهای عمرانی می پردازم

به طور مثال شهر بی‌هویت، یکی از بزرگترین معضلاتی‌ست که اکنون انسان امروزی در بسیاری از نقاط جهان با آن دست‌ ‌به ‌گریبان است. زندگی در این گونه شهرها باعث سردرگمی، اضطراب و تشویش می‌گردد و انسان نمی‌تواند به آن احساس تعلق کند.

بدون شک یکی از راه‌های ایجاد هویت برای شهر، ساخت فضاهای عمومی شهری ا‌ست، به گونه‌ای که واجد هویت زمانی و مکانی متناسب با شرایط امروزی شهر باشد.

ساخت یک جاده و یا تعریض آن را در نظر بگیرد بدون در نظر گرفتن نیاز به تدوین پیوست فرهنگی کلنگ آن بر زمین زده می شود که صد درخت و گونه گیاهی را از بین می برد و تردد را به محیطی بکر در حد بیمشار افزایش می دهد و زیست بوم و زندگی محلی عده ای را دچار اختلال می کند .
و در صورت بروز هر نوع مشکل فرهنگی و اجتماعی دیگر راه حل های علاوه بر بودجه های کلان نیازمند سرمایه گذاری فرهنگی زمان بر خواهد بود.

آنچه که شهرداران و شورای محترم  به آن نیاز دارند دو چیز است :
اول وجود پیوست فرهنگی قابل توجیه برای طرحهای اقتصادی ، پیوستی که تنها روی کاغذ مطرح نشود و در عمل نیز کاربرد داشته باشد .
دوم که نیاز آن بسیار احساس می شود مطالعه باز خورد فرهنگی طرحهای عمرانی و اقتصادی ایجاد شده یا دردست احداث در سال گذشته .

پروژهای به سرعت از آغاز به کار شورای ششم در تمام شهر ها و روستاها  در دست اقدام است .
 حال سوال اساسی این است که آیا شورای محترم و شهرداران عزیز دوره ششم تبعات فرهنگی و پیوست فرهنگی اجرایی ساختن این پروژه ها را بررسی می نمایند یا خیر؟

آیا نقاط مختلف شهر های  تحت مدیریت این عزیزان که چشم انتظار راه افتادن پروژه های عمرانی هستند  متقاضی پیوست های فرهنگی آنها هم‌می‌باشند؟
آیا اگر پروژه عمرانی با بافت صنعتی در دل بافت سنتی رشد کرده آیا وجود پیوست فرهنگی می توانست به ناهنجاریهای اجتماعی و فرهنگی کنونی کمک کند؟

نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کنم  این است که لزوم وجود پیوست فرهنگی و مطالعه باز خورد فرهنگی بر کسی پوشیده نیست آنچه باید در این مورد توجه ویژه ای به آن شود زمان ارائه توجیه فرهنگی و پیوست فرهنگی پروژه ها می باشد .

در واقع پروژه های عمرانی نیازمند پیش نیاز مطالعات فرهنگی و ارائه پیوست فرهنگی در مراحل ابتدای کار هستند که این امر علاوه بر جلوگیری از ناهنجاریها ،صرفه اقتصادی نیز به همراه خواهد داشت .

به عبارت دیگر این یک اصل است هر کار اقتصادی که به لحاظ فرهنگی هنجار مند باشد کشور را یک گام به توسعه پایدار نزدیکتر می کند.

 و در نهایت اینکه :

پیوست فرهنگی که باید متضمن پیش بینی ابعاد تاثیرات فرهنگی و اجتماعی طرحهای مذکور و استنادات لازم مبنی بر مفید بودن طرحها از لحاظ تاثیر بر فرهنگ اسلامی - ایرانی مردم و عدم آسیب زایی فرهنگی باشد در حقیقت در گام اول نیازمند افزایش اعتبار است تا اعتبار فرهنگی خود را به رخ بکشد.

پی نوشت نگارنده :

نکته اول :

در قسمت اول این نوشتار از مقالات مختلفی کمک گرفتم و نوعی جمع بندی چندین مقاله می باشد که در پایان شماره دوم مقاله به ذکر منابع و ماخذ می پردازم .

نکته دوم :

در قسمت اول از مقاله پیوست فرهنگی  و اجتماعی به کلیات و مبانی نظری آن اشاره می نمایم و در شماره آینده این نوشتار به نام بردن مصادیق و مثالهای مختلف از ایران و سایر کشور ها در حوزه رعایت پیوست فرهنگی و اجتماعی در پروژهای عمرانی می پردازم.